İş güvenliği denildiğinde çoğu zaman akla ağır sanayi, inşaat şantiyeleri ya da fabrika ortamları gelir. Ancak gözden kaçan ve aslında en kırılgan gruplardan biri olan çocuk işçiler, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) açısından en büyük risk grubunu oluşturmaktadır.
Dünya genelinde milyonlarca çocuk; tarımda, sanayide, hizmet sektöründe, sokakta veya atölyelerde iş güvenliğinden tamamen yoksun koşullarda çalışmaktadır. Türkiye’de de benzer bir tablo mevcuttur ve bu durum hem yasal hem de insani açıdan ciddi bir sorundur.
İş Güvenliği Açısından Çocuk İşçiliği Neden Tehlikelidir?
Çocuklar, fizyolojik ve psikolojik olarak yetişkinlere göre çok daha savunmasızdır. Bu da onları iş kazalarına ve meslek hastalıklarına açık hale getirir. Özellikle aşağıdaki riskler, çocuk işçiler için oldukça yaygındır:
• Kişisel Koruyucu Donanım Eksikliği: Çocuklara çoğu zaman uygun ekipman sağlanmaz.
• Makine ve Teçhizat Tehlikeleri: Kullanmayı bilmedikleri, çocuklar için uygun olmayan makinelerle çalışmaları istenebilir.
• Uzun Çalışma Saatleri: Dinlenme süreleri gözetilmeden, bedensel sınırlarını aşacak şekilde çalıştırılırlar.
• Kimyasal Maddelerle Temas: Temizlik, tarım veya sanayi işlerinde toksik maddelere maruz kalabilirler.
• Psikososyal Riskler: Taciz, mobbing, ihmal ve zorbalık gibi durumlarla karşı karşıya kalabilirler.
İSG Mevzuatında Çocuk İşçiliği
Türk İş Kanunu’na göre 15 yaş altı çocukların çalıştırılması yasaktır. 15-18 yaş arası “genç işçi” statüsündeki bireyler içinse yalnızca belirli, hafif işlerde ve iş güvenliği eğitimi verilerek çalıştırılmaları mümkündür. Ancak bu yasa çoğu zaman ihlal edilmekte, çocuklar yasa dışı biçimde ve güvenliksiz koşullarda çalıştırılmaktadır.
Örneğin:
• Mevsimlik tarımda çalışan çocuklar saatlerce güneş altında, çoğu zaman ayakkabısız ve koruyucu ekipman olmadan çalıştırılıyor.
• Sanayi sitelerinde ya da tekstil atölyelerinde çalışan çocuklar, makine kazalarına açık biçimde iş başında tutuluyor.
İş Kazaları ve Çocuklar
Çocuk işçilerin karıştığı iş kazaları genellikle rapor edilmez. Ancak basına yansıyan vakalar, durumun ciddiyetini gözler önüne seriyor. Her yıl birçok çocuk, iş kazası sonucu yaralanıyor hatta hayatını kaybediyor. Bu kazaların büyük bölümü önlenebilir nitelikte.
İşverenin Sorumluluğu
Çocuk işçi çalıştırmak sadece etik dışı değil, aynı zamanda kanunen suçtur. Ayrıca çocukların çalıştığı bir işletmede meydana gelen kaza, yalnızca ahlaki değil, ciddi cezai ve mali sonuçlar da doğurur. Bu nedenle;
• İşletmelerin işe alım süreçlerini titizlikle yürütmesi,
• Yaş denetimlerini yapması,
• Tüm çalışanların İSG açısından uygun koşullarda çalıştığını belgeleyebilmesi gereklidir.
Çözüm Önerileri
• Etkin Denetim: İSG uzmanları ve müfettişler tarafından çocuk işçiliğiyle mücadele öncelikli hale getirilmeli.
• Eğitim ve Farkındalık: Hem işverenler hem de aileler çocuk işçiliğinin tehlikeleri ve yasa dışılığı konusunda bilinçlendirilmeli.
• Toplumsal Duyarlılık: Tüketiciler olarak da çocuk işçi çalıştırdığı bilinen markalara karşı duruş sergilemeliyiz.
Çocuklar İşçi Değil, Geleceğimizdir
İş güvenliği yalnızca kask takmak, koruyucu giysi giymek ya da yangın tüpü bulundurmakla sınırlı değildir. Gerçek anlamda güvenli bir çalışma ortamı, çocukların orada çalışmak zorunda kalmadığı bir ortamdır.
Çocuk işçiliğine karşı mücadele etmek, iş güvenliği kültürünün temel taşlarından biri olmalıdır. Çünkü hiçbir iş, bir çocuğun hayatından daha değerli değildir.
Yorumlar (0)
Yazıya ilk yorumu siz yazarak düşüncelerinizi diğer kullanıcılarla paylaşabilirsiniz.